Een van de redenen voor de vernieuwing van het Meldpunt EHS, was het beter in kaart brengen van de gevolgen van de ervaren gezondheidsklachten bij EHS. Hoe erg en beperkend worden de klachten ervaren en wat kunnen getroffen personen als gevolg van hun klachten niet of nauwelijks meer doen? Uiteraard staan deze vragen in nauw verband met de gezondheidsklachten zelf. Daarom gaan we dit onderwerp in een tweeluik nader bekijken. In het eerste deel hebben we ingezoomd op de ervaren gezondheidsklachten. In dit tweede deel gaan we in op de daaruit voorvloeiende beperkingen voor de getroffenen.
“Wat is er nu zo erg aan EHS?” Dit was niet alleen de titel van een presentatie tijdens de Landelijke Contactdag 2019 van Stichting EHS. Deze vraag werd ook een uitgangspunt voor de vernieuwing van het Landelijke Meldpunt EHS. Weliswaar zeggen ook wetenschappers die niet ervan uitgaan dat EMV de oorzaak zijn van de gezondheidsklachten van elektrogevoeligen, dat deze symptomen uitermate ingrijpend, slopend en ernstig kunnen zijn (Baliatsas en Rubin 2014, Verrander et al. 2017), maar verder gebeurt er niets. Daarom was het ons doel om in een eerste stap met behulp van het meldpunt systematisch in kaart te brengen hoe ernstig en beperkend elektrogevoeligen die een melding doen, hun klachten ervaren en welke beperkingen zij in hun dagelijks leven hebben. Dit ook om de noodzaak te onderstrepen, dat elektrogevoeligen – net als mensen met andere beperkingen – hulp van overheidsinstanties nodig kunnen hebben, ook al zijn de signalen vanuit de overheid tot nu toe weinig hoopgevend.
Gedurende een periode van 2 jaar (van juli 2020 t/m juni 2022) hebben 513 mensen* antwoord gegeven op deze vragen in het meldpunt. Onder hen waren 366 vrouwen (71,3%) en 147 mannen (28,7%). De gemiddelde leeftijd bedroeg 51 jaar waarbij de jongste melder 13 en de oudste melder 86 jaar oud was. 269 personen (52,5%), dus iets meer dan de helft, hebben gezondheidsklachten ontwikkeld sinds begin 2019, dus in de laatste 4 jaar. De rest had al langer klachten die aan EMV werden toegeschreven. De persoon die het langst klachten heeft, heeft die al 43 jaar.
Grafiek 1 laat zien dat verreweg de meeste elektrogevoeligen de gezondheidsklachten die ze aan EMV toeschrijven, als bovengemiddeld ernstig ervaren. 469 mensen, of 91%, becijfert de ernst van deze gezondheidsklachten met een 7 of hoger op een schaal van 1 t/m 10. De gemiddelde ernst van de klachten ligt bij 8,4.
De ervaren beperkingen van de gezondheidsklachten worden met een gemiddelde van 8,1 alleen iets minder sterk ervaren als de ernst van de gezondheidsklachten. Immers becijferen nog 437 mensen, of 85%, de ervaren beperkingen van deze gezondheidsklachten met een 7 of hoger. Alleen 4 mensen geven aan, hun aan EMV gerelateerde gezondheidsklachten niet als beperkend te ervaren (grafiek 2).
Om beter te kunnen begrijpen hoe de ervaren ernst en de ervaren beperkingen van de gezondheidsklachten zich in het dagelijkse leven manifesteren, wordt in het meldpunt ook gevraagd of er bezigheden zijn die als gevolg van deze klachten minder gemakkelijk of niet meer gedaan kunnen worden. 431 mensen (84%) geven aan daadwerkelijk in hun dagelijkse activiteiten deels of volledig beperkt te worden door hun gezondheidsklachten (tabel 1).
Tabel 2 laat zien om welke activiteiten het daarbij gaat. Meer dan 40% geeft aan door de gezondheidsklachten beperkt te worden bij het uitoefenen van hun werk. Deze mensen kunnen (deels of volledig) niet meer werken en/of niet meer op kantoor zijn. 46% kan (deels of volledig) geen draadloze apparatuur meer gebruiken en 40% kan niet meer mobiel bellen. 35% kan niet meer op bezoek bij familie en vrienden. Rond de 30% kan (deels of volledig) niet meer reizen met het openbare vervoer, hobby’s buitenshuis beoefenen, boodschappen doen en winkelen en thuis achter de computer of laptop zitten. Iets meer dan een kwart geeft aan deels of helemaal niet meer op vakantie te kunnen gaan.
Uiteraard zijn er grote verschillen tussen elektrogevoeligen. De één is beperkt bij het uitoefenen van alle genoemde bezigheden, een ander bij geen van deze activiteiten en weer anderen in alle mogelijke combinaties van deze activiteiten. Ondanks deze verschillen maakt dit korte overzicht duidelijk dat EHS verreikende en ingrijpende gevolgen kan hebben voor de getroffenen op alle gebieden van het leven.
Meehelpen?
Je kan meehelpen deze en andere resultaten van het Landelijke Meldpunt EHS verder te onderbouwen. Als je nog geen melding van je elektrogevoeligheid hebt gedaan, help dan ook mee om EHS zichtbaar te maken en meld je gezondheidsklachten.
Ga nu naar https://stichtingehs.nl/meldpunt-ehs. Invullen duurt ongeveer 10 minuten.
Samen met de mensen die tussen 2014 en 2020 in het Meldpunt Elektrogevoeligheid, de voorloper van het Landelijke Meldpunt EHS, een melding hebben gedaan, heeft Stichting EHS nu één of meerdere meldingen verzameld van meer dan 1000 elektrogevoeligen.
Ook willen we iedereen die één of meerdere meldingen heeft gedaan, daarvoor bedanken. Alleen door jullie medewerking is het mogelijk om een beeld te kunnen schetsen van de omvang van het probleem en van wat EHS inhoudt en hoe ingrijpend en soms ernstig de gevolgen ervan kunnen zijn. Heb je aanvullende vragen of opmerkingen? Mail dan naar info@stichtingehs.nl.
Voetnoot:
* In deel 2 van dit tweeluik is het aantal respondenten kleiner dan in deel 1, omdat voor een respondent de antwoorden op de gestelde vragen deels ontbreken.
Referenties:
- Baliatsas, C., Rubin, G.J., 2014. Electromagnetic fields, symptoms and idiopathic environmental intolerance. In: Röösli, M. (Ed.), Epidemiology of Electromagnetic Fields. CRC Press, pp. 261–274.
- Verrender, A., Dalecki, A., Loughran, S.P., Croft, R.J., Perceived Hypersensitivity: Anecdotal Versus Objective Evidence, in: Wood, A. W., Karipidis, K. (Eds.), Non-ionizing Radiation Protection. Summary of Research and Policy Options. Wiley, Hoboken 2017, pp. 365-383.