LnRiLWJ1dHRvbntjb2xvcjojZjFmMWYxfS50Yi1idXR0b24tLWxlZnR7dGV4dC1hbGlnbjpsZWZ0fS50Yi1idXR0b24tLWNlbnRlcnt0ZXh0LWFsaWduOmNlbnRlcn0udGItYnV0dG9uLS1yaWdodHt0ZXh0LWFsaWduOnJpZ2h0fS50Yi1idXR0b25fX2xpbmt7Y29sb3I6aW5oZXJpdDtjdXJzb3I6cG9pbnRlcjtkaXNwbGF5OmlubGluZS1ibG9jaztsaW5lLWhlaWdodDoxMDAlO3RleHQtZGVjb3JhdGlvbjpub25lICFpbXBvcnRhbnQ7dGV4dC1hbGlnbjpjZW50ZXI7dHJhbnNpdGlvbjphbGwgMC4zcyBlYXNlfS50Yi1idXR0b25fX2xpbms6aG92ZXIsLnRiLWJ1dHRvbl9fbGluazpmb2N1cywudGItYnV0dG9uX19saW5rOnZpc2l0ZWR7Y29sb3I6aW5oZXJpdH0udGItYnV0dG9uX19saW5rOmhvdmVyIC50Yi1idXR0b25fX2NvbnRlbnQsLnRiLWJ1dHRvbl9fbGluazpmb2N1cyAudGItYnV0dG9uX19jb250ZW50LC50Yi1idXR0b25fX2xpbms6dmlzaXRlZCAudGItYnV0dG9uX19jb250ZW50e2ZvbnQtZmFtaWx5OmluaGVyaXQ7Zm9udC1zdHlsZTppbmhlcml0O2ZvbnQtd2VpZ2h0OmluaGVyaXQ7bGV0dGVyLXNwYWNpbmc6aW5oZXJpdDt0ZXh0LWRlY29yYXRpb246aW5oZXJpdDt0ZXh0LXNoYWRvdzppbmhlcml0O3RleHQtdHJhbnNmb3JtOmluaGVyaXR9LnRiLWJ1dHRvbl9fY29udGVudHt2ZXJ0aWNhbC1hbGlnbjptaWRkbGU7dHJhbnNpdGlvbjphbGwgMC4zcyBlYXNlfS50Yi1idXR0b25fX2ljb257dHJhbnNpdGlvbjphbGwgMC4zcyBlYXNlO2Rpc3BsYXk6aW5saW5lLWJsb2NrO3ZlcnRpY2FsLWFsaWduOm1pZGRsZTtmb250LXN0eWxlOm5vcm1hbCAhaW1wb3J0YW50fS50Yi1idXR0b25fX2ljb246OmJlZm9yZXtjb250ZW50OmF0dHIoZGF0YS1mb250LWNvZGUpO2ZvbnQtd2VpZ2h0Om5vcm1hbCAhaW1wb3J0YW50fS50Yi1idXR0b25fX2xpbmt7YmFja2dyb3VuZC1jb2xvcjojNDQ0O2JvcmRlci1yYWRpdXM6MC4zZW07Zm9udC1zaXplOjEuM2VtO21hcmdpbi1ib3R0b206MC43NmVtO3BhZGRpbmc6MC41NWVtIDEuNWVtIDAuNTVlbX0gLnRiLWJ1dHRvbltkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWJ1dHRvbj0iMzQ3MThjM2JiZmRmOTAzYzQxNGYyNGFiY2NkOWZhNjkiXSB7IHRleHQtYWxpZ246IGNlbnRlcjsgfSAudGItYnV0dG9uW2RhdGEtdG9vbHNldC1ibG9ja3MtYnV0dG9uPSIzNDcxOGMzYmJmZGY5MDNjNDE0ZjI0YWJjY2Q5ZmE2OSJdIC50Yi1idXR0b25fX2xpbmsgeyBiYWNrZ3JvdW5kLWNvbG9yOiByZ2JhKCAyNTUsIDI1NSwgMjU1LCAxICk7Ym9yZGVyLXJhZGl1czogMzBweDtjb2xvcjogcmdiYSggMTM0LCAxODQsIDI5LCAxICk7Ym9yZGVyOiAycHggc29saWQgcmdiYSggMTM0LCAxODQsIDI5LCAxICk7Y29sb3I6IHJnYmEoIDEzNCwgMTg0LCAyOSwgMSApOyB9IC50Yi1maWVsZFtkYXRhLXRvb2xzZXQtYmxvY2tzLWZpZWxkPSIxMzc5ZDNlZmI2Mzc0Y2UzZWEwOWFmNTc3NWVjYmZiOSJdIHsgYmFja2dyb3VuZC1jb2xvcjogcmdiYSggMjU1LCAyNTUsIDI1NSwgMSApOyB9ICAudGItZmllbGRbZGF0YS10b29sc2V0LWJsb2Nrcy1maWVsZD0iNDQ4NjZkZjA0NWQ4MTI3YTI2MWUwNmUyZTFhMmRhZmUiXSB7IGZvbnQtc3R5bGU6IGl0YWxpYzsgfSAgIEBtZWRpYSBvbmx5IHNjcmVlbiBhbmQgKG1heC13aWR0aDogNzgxcHgpIHsgLnRiLWJ1dHRvbntjb2xvcjojZjFmMWYxfS50Yi1idXR0b24tLWxlZnR7dGV4dC1hbGlnbjpsZWZ0fS50Yi1idXR0b24tLWNlbnRlcnt0ZXh0LWFsaWduOmNlbnRlcn0udGItYnV0dG9uLS1yaWdodHt0ZXh0LWFsaWduOnJpZ2h0fS50Yi1idXR0b25fX2xpbmt7Y29sb3I6aW5oZXJpdDtjdXJzb3I6cG9pbnRlcjtkaXNwbGF5OmlubGluZS1ibG9jaztsaW5lLWhlaWdodDoxMDAlO3RleHQtZGVjb3JhdGlvbjpub25lICFpbXBvcnRhbnQ7dGV4dC1hbGlnbjpjZW50ZXI7dHJhbnNpdGlvbjphbGwgMC4zcyBlYXNlfS50Yi1idXR0b25fX2xpbms6aG92ZXIsLnRiLWJ1dHRvbl9fbGluazpmb2N1cywudGItYnV0dG9uX19saW5rOnZpc2l0ZWR7Y29sb3I6aW5oZXJpdH0udGItYnV0dG9uX19saW5rOmhvdmVyIC50Yi1idXR0b25fX2NvbnRlbnQsLnRiLWJ1dHRvbl9fbGluazpmb2N1cyAudGItYnV0dG9uX19jb250ZW50LC50Yi1idXR0b25fX2xpbms6dmlzaXRlZCAudGItYnV0dG9uX19jb250ZW50e2ZvbnQtZmFtaWx5OmluaGVyaXQ7Zm9udC1zdHlsZTppbmhlcml0O2ZvbnQtd2VpZ2h0OmluaGVyaXQ7bGV0dGVyLXNwYWNpbmc6aW5oZXJpdDt0ZXh0LWRlY29yYXRpb246aW5oZXJpdDt0ZXh0LXNoYWRvdzppbmhlcml0O3RleHQtdHJhbnNmb3JtOmluaGVyaXR9LnRiLWJ1dHRvbl9fY29udGVudHt2ZXJ0aWNhbC1hbGlnbjptaWRkbGU7dHJhbnNpdGlvbjphbGwgMC4zcyBlYXNlfS50Yi1idXR0b25fX2ljb257dHJhbnNpdGlvbjphbGwgMC4zcyBlYXNlO2Rpc3BsYXk6aW5saW5lLWJsb2NrO3ZlcnRpY2FsLWFsaWduOm1pZGRsZTtmb250LXN0eWxlOm5vcm1hbCAhaW1wb3J0YW50fS50Yi1idXR0b25fX2ljb246OmJlZm9yZXtjb250ZW50OmF0dHIoZGF0YS1mb250LWNvZGUpO2ZvbnQtd2VpZ2h0Om5vcm1hbCAhaW1wb3J0YW50fS50Yi1idXR0b25fX2xpbmt7YmFja2dyb3VuZC1jb2xvcjojNDQ0O2JvcmRlci1yYWRpdXM6MC4zZW07Zm9udC1zaXplOjEuM2VtO21hcmdpbi1ib3R0b206MC43NmVtO3BhZGRpbmc6MC41NWVtIDEuNWVtIDAuNTVlbX0gICAgfSBAbWVkaWEgb25seSBzY3JlZW4gYW5kIChtYXgtd2lkdGg6IDU5OXB4KSB7IC50Yi1idXR0b257Y29sb3I6I2YxZjFmMX0udGItYnV0dG9uLS1sZWZ0e3RleHQtYWxpZ246bGVmdH0udGItYnV0dG9uLS1jZW50ZXJ7dGV4dC1hbGlnbjpjZW50ZXJ9LnRiLWJ1dHRvbi0tcmlnaHR7dGV4dC1hbGlnbjpyaWdodH0udGItYnV0dG9uX19saW5re2NvbG9yOmluaGVyaXQ7Y3Vyc29yOnBvaW50ZXI7ZGlzcGxheTppbmxpbmUtYmxvY2s7bGluZS1oZWlnaHQ6MTAwJTt0ZXh0LWRlY29yYXRpb246bm9uZSAhaW1wb3J0YW50O3RleHQtYWxpZ246Y2VudGVyO3RyYW5zaXRpb246YWxsIDAuM3MgZWFzZX0udGItYnV0dG9uX19saW5rOmhvdmVyLC50Yi1idXR0b25fX2xpbms6Zm9jdXMsLnRiLWJ1dHRvbl9fbGluazp2aXNpdGVke2NvbG9yOmluaGVyaXR9LnRiLWJ1dHRvbl9fbGluazpob3ZlciAudGItYnV0dG9uX19jb250ZW50LC50Yi1idXR0b25fX2xpbms6Zm9jdXMgLnRiLWJ1dHRvbl9fY29udGVudCwudGItYnV0dG9uX19saW5rOnZpc2l0ZWQgLnRiLWJ1dHRvbl9fY29udGVudHtmb250LWZhbWlseTppbmhlcml0O2ZvbnQtc3R5bGU6aW5oZXJpdDtmb250LXdlaWdodDppbmhlcml0O2xldHRlci1zcGFjaW5nOmluaGVyaXQ7dGV4dC1kZWNvcmF0aW9uOmluaGVyaXQ7dGV4dC1zaGFkb3c6aW5oZXJpdDt0ZXh0LXRyYW5zZm9ybTppbmhlcml0fS50Yi1idXR0b25fX2NvbnRlbnR7dmVydGljYWwtYWxpZ246bWlkZGxlO3RyYW5zaXRpb246YWxsIDAuM3MgZWFzZX0udGItYnV0dG9uX19pY29ue3RyYW5zaXRpb246YWxsIDAuM3MgZWFzZTtkaXNwbGF5OmlubGluZS1ibG9jazt2ZXJ0aWNhbC1hbGlnbjptaWRkbGU7Zm9udC1zdHlsZTpub3JtYWwgIWltcG9ydGFudH0udGItYnV0dG9uX19pY29uOjpiZWZvcmV7Y29udGVudDphdHRyKGRhdGEtZm9udC1jb2RlKTtmb250LXdlaWdodDpub3JtYWwgIWltcG9ydGFudH0udGItYnV0dG9uX19saW5re2JhY2tncm91bmQtY29sb3I6IzQ0NDtib3JkZXItcmFkaXVzOjAuM2VtO2ZvbnQtc2l6ZToxLjNlbTttYXJnaW4tYm90dG9tOjAuNzZlbTtwYWRkaW5nOjAuNTVlbSAxLjVlbSAwLjU1ZW19ICAgIH0g

The Way Out

Alan Gordon en Alon Ziv (2021). ISBN 9781785043109

Kunnen elektrogevoeligen met behulp van neuroplastische oefeningen hun gevoeligheid reduceren of zelfs helemaal overwinnen? Lees de boekrecensie door Marc Jünemann met medewerking van Suzanne Kezer over ‘De vergeten vraag: Fysiek of neuroplastisch?’

Wil je eindelijk weer op bezoek kunnen bij vrienden en familie? Of naar een concert? Of met vakantie? Met dit soort vragen worden elektrogevoeligen en mensen met andere chronische aandoeningen zoals o.a. MCS, ME/CVS of Long Covid aangetrokken om deel te nemen aan vaak dure programma’s, die beweren met behulp van neuroplastische oefeningen deels ingrijpende gezondheidsproblemen te overwinnen en weer een gezond en gelukkig leven te leiden. Wat zit er achter deze programma’s en kunnen ze daadwerkelijk helpen om de aandoening en het leed dat daarmee gepaard gaat, te verminderen? Om het antwoord meteen al te geven: Het hangt ervan af.

Neuroplasticiteit in het kort

Voor wie neuroplasticiteit nieuw is: deze term omschrijft het vermogen van de hersenen om gedurende het hele leven te leren, te ontwikkelen en te veranderen. De hersenen bestaan uit een verzameling van neuronen, die met elkaar communiceren door middel van korte elektrische signalen. Hoe vaker bepaalde handelingen worden uitgevoerd, hoe beter bepaalde neuronen samenwerken en neuronale verbindingen vormen. Zo wordt het mogelijk ook complexe taken makkelijk uit te voeren. Naar deze samenhang wordt ook met de vaak geciteerde uitspraak “Neurons that fire together, wire together” verwezen. Helaas heeft dit vermogen om te veranderen ook een negatieve kant. De hersenen kunnen ook slechte eigenschappen en gewoontes aanleren. Zo kunnen bijvoorbeeld de hersenen bij langdurige klachten ook steeds beter leren om pijn te voelen, met als gevolg dat klachten chronisch worden.(1)

Bij dit punt sluiten programma’s aan die erop gericht zijn om met behulp van zogenoemde neuroplastische oefeningen het brein nieuwe, gezondheidsbevorderende patronen aan te leren. Deze programma’s zijn niet nieuw. Uit Groot-Brittannië komt het Gupta programma, uit Canada DNRS van Annie Hopper en uit Australië ANS-Rewire van Dan Neuffer. Ook in andere landen komen er nieuwe aanbiedingen bij. Daarnaast zijn er de afgelopen decennia tientallen boeken verschenen die het onderwerp neuroplasticiteit en de daarmee verbonden mogelijkheden de werking van het brein te verbeteren, aan een breder publiek uitleggen. Een recent geschreven boek is “The Way Out” van Alan Gordon en medeauteur Alon Ziv uit 2021. Gordon is directeur van het Pain Psychology Center in Los Angeles en is gespecialiseerd in het behandelen van patiënten met chronische pijnklachten en andere lichamelijke symptomen. Op een kleine 130 pagina’s legt hij in een goed leesbare tekst helder en duidelijk en met veel humor uit, wat pijn is, hoe pijn kan ontstaan en wat het verschil is tussen structurele of fysieke pijn en neuroplastische pijn. Dit onderscheid tussen deze twee vormen van pijn is van cruciaal belang, vooral voor mensen die zich afvragen of zij mogelijk baat zouden kunnen hebben bij een neuroplastische behandelmethode van hun symptomen.

Fysieke versus neuroplastische klachten

Dus, wanneer zijn pijn of andere symptomen neuroplastisch van aard en hoe verschillen ze van structurele klachten? De laatsten hebben een fysieke oorzaak. Er gaat iets mis in het lichaam. Denk aan een verzwikte enkel, een virale of bacteriële infectie, een auto-immuunziekte of een tumor, om maar een paar voorbeelden te noemen. Neuroplastische klachten hebben daarentegen geen fysische oorzaak, maar er gaat iets mis in het brein, wanneer dit lichamelijke sensaties foutief interpreteert als gevaarlijk en bedreigend. Daardoor kan een vicieuze cirkel ontstaan waarbij angst voor de klachten juist opnieuw de klachten aanwakkert , wat wederom de angst ervoor laat toenemen. Gordon noemt dit de pijn-angst cirkel. Neuroplastische klachten zijn dus een misinterpretatie van onschuldige lichamelijke sensaties door de hersenen. Volgens de auteur kan dit gebeuren na een ziekte of blessure, wanneer de eigenlijke oorzaak is verdwenen of geheeld, maar de klachten blijven bestaan. Vooral grote of langdurige stress die de pijngevoeligheid vergroot, kan hier een bijkomende factor zijn. Ook mensen die in het verleden traumatische ervaringen hebben meegemaakt en daardoor prikkelgevoeliger zijn, hebben een groter risico neuroplastische klachten te ontwikkelen.

Wat betekent dit voor elektrogevoeligen?

Wat zou dit verschil tussen lichamelijke en neuroplastische klachten nu voor elektrogevoeligen kunnen betekenen? In principe , dat de symptomen die elektrogevoeligen bij blootstelling aan EMV ervaren ofwel een fysieke of juist een neuroplastische oorzaak kunnen hebben. Uiteraard weten we niet waarom mensen gevoelig voor EMV worden en klachten ontwikkelen. Uit de verhalen van elektrogevoeligen is wel bekend dat EHS-klachten deels gepaard gaan met, of zijn ontstaan na het optreden van andere lichamelijke ziektes of aandoeningen. Denk hier o. a. aan de ziekte van Lyme, vitamine B12-tekort of mestcelactivatie syndroom. Het behandelen hiervan leidt dan tot het verminderen of zelfs verdwijnen van de EHS-klachten. Daarnaast is bekend dat na het optreden van EHS-klachten stress deze klachten erger kan maken. Hugo Schooneveld noemde dit fenomeen in zijn handboek de “emotionele versterkingsfaktor”(2). Getroffenen monitoren in dit geval hun omgeving te nauwgezet of op een soms te obsessieve manier op alle mogelijke manieren om bronnen van EMV te kunnen vermijden. Ze zitten dan in de pijn-angst cirkel waardoor de klachten in stand kunnen worden gehouden of verergerd worden.

In theorie laten elektrogevoeligen zich op deze basis in drie groepen indelen , waarbij de eerste twee groepen de uiteinden van een continuüm vormen. In de ene groep zitten dan mensen met EHS-klachten die alleen een fysieke oorzaak hebben. In de andere groep zitten mensen wiens EHS-klachten alleen (nog) een neuroplastische oorzaak hebben. In de groep tussen deze uiteinden zitten alle elektrogevoeligen bij wie de EHS-klachten in verschillende mate deels fysiek en deels neuroplastisch zijn. Hieruit volgt dat elektrogevoeligen vooral baat kunnen hebben bij neuroplastische oefeningen wanneer hun EHS-klachten ook een neuroplastische basis in de hersenen hebben. 0f en in hoeverre dit voor getroffenen van toepassing is, moet iedereen uiteraard voor zichzelf uitzoeken. Voor deze centrale taak reikt Gordon de lezer in een apart hoofdstuk handvatten aan die kunnen helpen te achterhalen of klachten een structurele oorzaak hebben of een neuroplastische. Helaas wordt deze cruciale vraag in de boven genoemde programma’s vergeten of in ieder geval niet in die duidelijkheid gesteld, zoals Gordon dat doet.

Pain Reprocessing Therapy

De rest van het boek draait ten eerste om de methode waarmee Gordon neuroplastische symptomen behandelt, Pain Reprocessing Therapy genoemd. Hierbij gaat het erom de pijn-angst cirkel te doorbreken en de hersenen nieuwe patronen aan te leren om inherent onschuldige lichamelijke sensaties als veilig te interpreteren. Ten tweede geeft Gordon tips hoe de levensstijl aangepast kan worden om de kansen op een heroptreden van neuroplastische klachten te verminderen. Deze draaien o.a. om stressreductie en het herkennen en aanpassen van negatieve gedachtepatronen. Gordon’s aanpak van neuroplastische klachten werd in de Boulder Back Pain study wetenschappelijk geëvalueerd. Na afloop hadden 98 procent van de patiënten minder klachten en 66 procent waren bijna of volledig pijnvrij.(3)

Interessant voor elektrogevoeligen is zeker ook dat afhankelijk van de sterkte van de klachten het vermijden van triggers ook een integrale rol speelt bij de behandeling die de auteur voor neuroplastische klachten voorstelt. Dat betekent dus ook dat een EMV-arme omgeving thuis of in een Witte Zone een noodzakelijk onderdeel is van elk individueel behandeltraject, want Gorden staat geen twijfel toe: Onafhankelijk van de oorzaak van de klachten, deze zijn echt en vaak ingrijpend en moeten dus serieus worden genomen. Dat voor elektrogevoeligen met ernstige EHS-klachten en met een fysieke oorzaak een EMV-arme omgeving noodzakelijk is, kan sowieso als vanzelfsprekend worden beschouwd.(4)

Voor iedereen die overweegt een soms duur neuroplastisch programma te volgen is dit kleine boek een goedkope aanrader. Voor iets meer dan 20 euro voor de paperback-versie kan je je inlezen over dit onderwerp en van daaruit een geïnformeerde beslissing nemen of je het de moeite waard vindt meer geld hierin te investeren. Misschien heb je al genoeg aan het toepassen van de oefeningen die in het boek worden voorgesteld. Ik heb er in ieder geval baat bij gehad. Helaas is het boek tot nu toe alleen in het Engels verkrijgbaar.

Alan Gordon en Alon Ziv, 2021, The way out. A revolutionary, scientifically proven approach to healing chronic pain. Avery, New York.

Referenties:

Een goed overzicht van verschillende aspecten van de wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van neuroplasticiteit biedt Norman Doidge, 2008, The Brain That Changes Itself: Stories of Personal Triumph from the Frontiers of Brain Science. Penguin, London.
Hugo Schooneveld, 2014, Elektrostress Handboek – Leren omgaan met ziekmakende elektromagnetische velden. Wageningen, p. 31.
Ashar YK, Gordon A, Schubiner H, Uipi C, Knight K, Anderson Z, Carlisle J, Polisky L, Geuter S, Flood TF, Kragel PA, Dimidjian S, Lumley MA, Wager TD. Effect of Pain Reprocessing Therapy vs Placebo and Usual Care for Patients With Chronic Back Pain: A Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. 2022 Jan 1;79(1):13-23. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34586357/.
Onder andere Genuis en Lipp en Belyaev en collega’s beamen de noodzaak van een EMV-arme omgeving als een eerste stap naar herstel. Zie Genuis SJ, Lipp CT. Electromagnetic hypersensitivity: fact or fiction? Sci Total Environ. 2012 Jan 1;414:103-12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22153604/, en Belyaev I, Dean A, Eger H, Hubmann G, Jandrisovits R, Kern M, Kundi M, Moshammer H, Lercher P, Müller K, Oberfeld G, Ohnsorge P, Pelzmann P, Scheingraber C, Thill R. EUROPAEM EMF Guideline 2016 for the prevention, diagnosis and treatment of EMF-related health problems and illnesses. Rev Environ Health. 2016 Sep 1;31(3):363-97. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27454111/.

Terug naar boeken overzicht