Door: Wilma de Jong
Overweeg je een Wmo-aanvraag op grond van EHS of wil je andersoortige hulp bij zelfredzaamheid, participatie en inclusie? De Wet maatschappelijke ondersteuning biedt niet alleen de mogelijkheid om bij jouw gemeente een maatwerkvoorziening aan te vragen (voor bijvoorbeeld woningaanpassing bij elektrogevoeligheid), ook heb je op grond van de Wmo recht op onafhankelijke en gratis cliëntondersteuning. Cliëntondersteuners van stichting MEE kunnen je bijstaan bij vragen over wonen, zorg, opvoeden, werken, wetten en regels, relaties, sport of bijvoorbeeld geld. Ze kijken met je mee naar wat nodig is om verder te kunnen komen.
Tijdens mijn persoonlijke worsteling door een Wmo-aanvraag heen, ontdekte ik dat de Wmo de mogelijkheid biedt tot gratis onafhankelijke cliëntondersteuning over de volle breedte van het sociale domein. Omdat ik vermoed dat deze ondersteuning in een grote behoefte voorziet als het gaat om de problemen waar mensen met EHS dagelijks tegenaan lopen, deel ik deze ontdekking graag met jullie.
Verruiming mogelijkheden Wmo door erkenning EHS als beperking
De meesten onder ons kennen de Wet maatschappelijke ondersteuning waarschijnlijk van het (al dan niet vergeefs) aanvragen van een maatwerkvoorziening bij hun gemeente. Een Wmo-aanvraag voor afscherming van de woning bijvoorbeeld. Maar de Wmo is veel breder dan dat.
Nu EHS als beperking op basis van het VN-Verdrag handicap is erkend, biedt de Wmo ook de mogelijkheid voor gratis en onafhankelijke cliëntondersteuning vanuit de ‘Stichting MEE’. Inwoners van Nederland die moeilijkheden ondervinden met zelfredzaamheid, participatie en inclusie, kunnen een beroep doen op deze ondersteuning. Denk bijvoorbeeld aan hulp bij het doen van een Wmo-aanvraag, zoals in mijn geval, of aan iemand die meegaat naar een huisarts of naar het UWV voor een gesprek. Denk aan hulp, ook in mijn geval, bij gesprekken met buren of aan hulp vragen aan een woningbouwvereniging.
Als je, mede door je EHS-problemen, bent vastgelopen, dan kan een cliëntondersteuner van MEE met je meekijken naar wat nodig is om verder te kunnen komen.
Waar heb je recht op?
Het recht op gratis cliëntondersteuning bij je hulpvraag, of dit nu gaat om hulp bij het doen van een aanvraag of anderszins, is in de Wmo-2015 vastgelegd in de wetsartikelen 2.2.4 lid 1[1] en 2.3.2 lid 3[2] . Wettelijk moet de onafhankelijkheid van de cliëntondersteuner gewaarborgd zijn (artikel 1.1.1 lid 1 Wmo) en moet het belang van de aanvrager voorop staan (artikel 2.2.4 lid 2 Wmo).
Gemeenten zijn verplicht om op grond van de Wmo-2015 (artikel 2.1.2 lid 2 onder h) aandacht te besteden aan inwoners die onder het VN-Verdrag handicap vallen. Deze verplichting geldt, nu EHS als beperking onder dit verdrag is erkend, dus ook ten aanzien van mensen met EHS. Onder deze verplichting valt in ieder geval het opstellen van een periodiek plan met betrekking tot het door het gemeentebestuur te voeren beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning (artikel 2.1.2 lid 1 Wmo). Dit wordt de ‘Lokale Inclusie Agenda’ (LIA) genoemd. Het kan geen kwaad deze agenda bij jouw gemeente op te vragen en op basis hiervan aandacht te vragen voor EHS.
Als het inwoners met een beperking niet lukt om op eigen kracht ‘mee te doen in de samenleving’, is de gemeente verplicht hulp te bieden. Een melding voor bijvoorbeeld een Wmo-aanvraag (maatwerkvoorziening) op grond van EHS bij voorbaat botweg afwijzen, wat een medewerkster van mijn gemeente vorig jaar aanvankelijk bij mijn melding probeerde, is dus niet aan de orde.
Omdat rechtstreeks contact met de gemeente een hoge drempel kan opwerpen, kan ik je aanraden om je bij een Wmo-aanvraag vanaf het begin door een cliëntondersteuner van MEE te laten begeleiden. Deze cliëntondersteuner kan, zoals bij mij, zelfs de melding voor aanvraag voor je doen bij jouw gemeente. (Zie ook mijn volgende blog met tips voor het doen van een Wmo-aanvraag.)
Wat is MEE?
Stichting MEE ondersteunt iedereen met een beperking bij dat wat zijn of haar zelfredzaamheid, participatie en inclusie in de weg staat. Het hebben van een diagnose is geen voorwaarde. Het gaat om datgene wat iemand belemmert om volwaardig lid te kunnen zijn van de samenleving. Voor mensen met EHS is meedoen vaak erg problematisch, dus deze ondersteuning is juist bij ons hard nodig.
Naast de landelijke organisatie MEE NL, heeft elke regio haar eigen lokale MEE. MEE NL geeft op haar website o.a. de volgende informatie over wat MEE is:
‘MEE zet zich in voor mensen met een beperking en hun netwerk. Op alle levensgebieden en in alle levensfasen, zodat zij naar vermogen kunnen meedoen in de samenleving. Want meedoen is een mensenrecht. MEE NL is een coöperatieve vereniging van 20 regionale MEE-organisaties verspreid over het hele land. MEE NL zet zich met deze leden in voor een inclusieve samenleving. MEE – ook wel ‘stichting MEE’ genoemd – is de grootste landelijke aanbieder van cliëntondersteuning; alle zorgkantoren en de meeste gemeenten hebben onze cliëntondersteuning ingekocht.’[3]
Een cliëntondersteuner kan je dus helpen bij het doen van een Wmo-aanvraag, maar kan ook bijvoorbeeld met je meegaan naar een gesprek met de gemeente, een sociaal team, een zorgorganisatie, school of bijvoorbeeld het UWV. Een cliëntondersteuner kan kijken wat er mogelijk is in wet- en regelgeving, je helpen als je ontevreden bent over een besluit, zorgorganisatie of instantie, et cetera.
‘Soms is het fijn als er iemand is die je even op weg kan helpen met informatie of advies. Of die samen met je kijkt wie of wat er nodig is om verder te komen. Iemand die veel weet en de weg kent. En die altijd vanuit jouw belang meekijkt. Dit heet onafhankelijke cliëntondersteuning. Iedereen mag hier gratis gebruik van maken. Voor jezelf of voor een ander. Hoe klein of groot je vraag ook is. Dit staat in de wet.’ Cliëntondersteuners ‘vertellen je je niet wat je moet doen, dat bepaal je zelf.’[4]
Sociaal Juridische Dienst MEE biedt ook juridische ondersteuning
De Sociaal Juridische Dienst van MEE kan je helpen te verhelderen wat wettelijk mogelijk is. Cliëntondersteuning op grond van de Wmo-2015, houdt dus niet alleen toewijzing van een cliëntondersteuner van MEE in. Ook heeft elke regionale MEE een eigen Sociaal Juridische Dienst met consulenten waar cliënten gratis een beroep op kunnen doen voor juridisch advies. Dit gebeurt vaak in samenspraak met de cliëntondersteuner die je is toegewezen. Zo kun je, waar nodig, een tegengeluid laten horen al jouw gemeente zich beroept op juridische bezwaren. De consulent SJD kent de Wmo-2015 en zal uit die kennis putten om je te adviseren als er sprake is van onduidelijkheden of tegenstrijdigheden en kan eventueel ook helpen bij bezwaar en beroep. Als jouw gemeente ervoor openstaat kan er ook overleg plaatsvinden tussen de juridisch medewerker van de gemeente en de consulent SJD van jouw MEE. Dit alles kosteloos, wat natuurlijk een geweldige ondersteuning kan zijn.
MEE als lerende organisatie
MEE kan een belangrijke rol spelen als het erom gaat EHS als beperking in de samenleving ‘te doen landen’. Elk beroep op de Wmo, met name ook een Wmo-aanvraag waarbij de gemeente rechtstreeks betrokken is, kan ertoe bijdragen dat gemeenten ‘wakker worden geschud’, omdat zij worden gedwongen na te denken over de positie van mensen met EHS in de zogenaamde ‘inclusieve samenleving’. Ze zullen zich daarbij moeten verdiepen in de (grenzen van de) zelfredzaamheid waar mensen met EHS dagelijks mee worden geconfronteerd. Daarom is het niet alleen belangrijk dat we gebruik maken van cliëntondersteuning omdat het ons recht is, maar ook omdat elke hulpvraag ons probleem meer zichtbaar maakt. Binnen gemeenten, maar ook binnen organisaties als MEE en binnen de zorgorganisaties, het sociale team, de school of bijvoorbeeld het UWV in een persoonlijk gesprek waarin een cliëntondersteuner van MEE jou begeleidt.
Mijn cliëntondersteuner, een schat van een vrouw met een groot empathisch vermogen en tegelijk een reële, nuchtere kijk op de situatie, heeft er alles aan gedaan om EHS binnen de eigen organisatie onder de aandacht te brengen. De animatie ‘Remembering Nearfield’[5] werd volop gedeeld en medewerkers raakten ervan doordrongen dat wij voor MEE een relatief nieuwe en tamelijk onbekende doelgroep zijn. Want helaas is het nog steeds zodanig treurig gesteld met de bekendheid van het probleem van EHS, dat vrijwel niemand binnen MEE Samen er eerder (we spreken nu over begin 2023) over had gehoord. Ook mijn cliëntondersteuner niet. Wat me echter opviel was de onmiddellijke acceptatie van het bestaan ervan. Ik hoefde niets te bevechten, EHS bestond voor hen zodra ik erover verteld en gedeeld had. Iets wat na alle muren van onbegrip en onwelwillendheid, waar ik (en velen van jullie) al jarenlang tegenaan loop, een verademing was.
Duidelijk was dat MEE geïnformeerd moest en wilde worden en ervaring moet opdoen met werken met mensen met EHS. Inmiddels heb ik een voorstel gedaan aan de Stichting EHS en MEE Samen met de stichting in contact gebracht. Stichting EHS heeft de voorlichting aan MEE opgepakt als een serieus project dat in overleg met MEE vorm zal gaan krijgen. MEE als lerende organisatie heeft echter ook concrete ‘casussen’ nodig zoals de mijne voor ‘ervaringsleren’ in de praktijk van Wmo-aanvragen.
Het mes snijdt van twee kanten: mijn oproep aan jullie
Hier komen wij als individu met onze persoonlijke hulpvraag in beeld. Bij ieder beroep op cliëntondersteuning dat door ons op grond van EHS en de Wmo-2015 wordt gedaan ontstaat een win-win situatie: wij krijgen de broodnodige ondersteuning en MEE doet ervaringskennis op met ons als ‘nieuwe’ doelgroep. Ik kan je van harte aanbevelen om van jouw wettelijke recht op deze ondersteuning gebruik te maken. Een cliëntondersteuner kan helpen bij het doen van de melding, bij het overleg met de gemeente, bij gesprekken met buren of bijvoorbeeld, wat mijn cliëntondersteuner met succes heeft geopperd, bij vragen aan de woningbouwvereniging over wat zij kunnen doen.
In mijn geval heeft dit ertoe geleid dat de woningbouwvereniging schuttingdelen uit een oud woonproject aan mij beschikbaar stelt en (tegen een kleine bijdrage mijnerzijds) door de klussendienst bij mij laat plaatsen, waarna ik de schutting kan afschermen met afschermend RVS-gaas. De kosten voor dit gaas zullen door de gemeente worden gecompenseerd. Op de perikelen rond mijn Wmo-aanvraag kom ik in een latere nieuwsbrief graag terug als ik mijn Wmo-aanvraag heb afgerond.
Waar kan je terecht?
MEE zit verspreid over heel Nederland, dus er is er altijd wel een MEE bij jou in de buurt[6] waar jij een beroep op kunt doen bij jouw hulpvraag, of het nu een Wmo-aanvraag is of iets anders. Op de ‘locator’ van MEE NL vindt je snel en eenvoudig de MEE in jouw regio (zie: https://www.mee.nl/mee-locator).
Gratis
Zoals al eerder aangegeven is de cliëntondersteuning gratis. Op de website van MEE Samen staat dat iedereen gratis gebruik kan maken van cliëntondersteuning van MEE. Altijd.[7] Op de landelijke website wordt expliciet gesproken over mensen met een beperking[8]. Nu EHS als een beperking is erkend onder het VN-Verdrag Handicap, kan in ieder geval iedereen met EHS een beroep doen op gratis cliëntondersteuning van een MEE in de buurt.
Tot slot wens ik jullie veel sterkte, succes en vooral ook creativiteit in het verhelderen van wat jou kan steunen om je leven met EHS te verlichten. Dat de Wmo-2015 en de cliëntondersteuners van MEE daaraan mogen bijdragen.
Mijn volgende blog: Tips bij het doen van een Wmo-aanvraag
Zodra mijn eigen Wmo-aanvraag is afgerond, kom ik graag bij jullie terug met een verslag over hoe mijn aanvraag is verlopen en over wat ik daarvan heb geleerd. Ervaringen en tips waar jullie zeker je voordeel mee zullen kunnen doen, mocht je zelf een Wmo-aanvraag willen indienen of overwegen.
Wilma de Jong 2 november 2024
Noten bij de tekst:
[1] Artikel 2.2.4 lid 1 Wmo: Het college draagt er in ieder geval zorg voor dat voor ingezetenen cliëntondersteuning beschikbaar is.
[2] Artikel 2.3.2 lid 3 Wmo: Het college wijst de cliënt en zijn mantelzorger voor het onderzoek op de mogelijkheid gebruik te maken van gratis cliëntondersteuning.
[3] https://www.mee.nl/over-mee
[4] https://www.meesamen.nl/assets/uploads/MEE-Samen-Folder-OCO-A5-2023-web.pdf
[5] https://www.youtube.com/watch?v=2384Sta8fVE
[6] MEE is werkzaam in heel Nederland. MEE NL bestaat uit de volgende regio’s: MEE Noord; MEE Samen; MEE de Wering; MEE Amstel & Zaan; MEE Utrecht Gooi en Vecht; MEE Zuid Holland Noord; MEE Rotterdam Rijnmond; MEE Plus; MEE Gelderse Poort; MEE West Brabant; MEE Zuid West Nederland; MEE De Meent Groep; en MEE Zuid Limburg.
[7] https://www.meesamen.nl/clienten/cli%C3%ABntondersteuning
[8] https://www.mee.nl/over-mee