Op bungalowpark De Hullen in de gemeente Midden-Drenthe hebben buurtbewoners zich met succes verzet tegen de komst van een zendmast pal naast hun huizen. De mast wordt nu 500 meter verderop geplaatst. Dit voorbeeld laat zien dat het onderwerp “EMV en Gezondheid”, waarover op landelijk niveau wordt besloten, een gemeentelijk onderwerp kan worden, als het zich op lokaal niveau manifesteert in de zorgen van een groot aantal burgers, die van zich laten horen.
Moeizaam verzet tegen de komst van 5G-masten
Onderdeel van de uitrol van het 5G netwerk in Nederland is het plaatsen van nieuwe zendmasten. Volgens de wet moeten providers van mobiele telefonie aan een dekkings- en snelheidseis voldoen. In elke gemeente moet een dekking van 98% van minimaal 8Mbit/s geboden worden. Ook al verstrekken gemeenten de omgevingsvergunningen, deze landelijke regeling maakt het moeilijk om op lokaal niveau het opstellen van nieuwe zendmasten tegen te houden. Ook is het niet de taak van de gemeente om zich bezig te houden met de vraag of deze technologie wel of niet gevaren voor de gezondheid met zich mee brengt. Deze discussie wordt op landelijk niveau gevoerd. Tegen deze achtergrond stelt zich de vraag welke mogelijkheden burgers hebben, om zich tegen het oprichten van een nieuwe zendmast in hun buurt te verzetten. Hiermee zagen bewoners van Bungalowpark De Hullen in Drijber (gemeente Midden-Drenthe), onder hen 9 elektrogevoeligen, zich in juni 2021 geconfronteerd.
Op dat moment werden de bewoners van het bungalowpark geïnformeerd over het voornemen van KPN om een zendmast direct naast het bungalowpark op te richten, op minder dan 50 meter van de eerste huizen. De Vereniging van Eigenaren (VvE) van het bungalowpark reageerde hierop met een bezwaarbrief aan de gemeente Midden-Drenthe. Deze liet in een reactie weten dat tegen dit voornemen nog geen bezwaar kon worden ingediend. Dat zou pas mogelijk zijn ná het verlenen van een omgevingsvergunning. Helaas heeft zo’n bezwaar, wanneer de vergunning al is verleend, geen schorsende werking. Om het oprichten van een nieuwe zendmast tegen te houden tijdens de bezwaarprocedure, is het nodig om naar de voorzieningenrechter te stappen. Deze regelgeving lijkt geen andere optie toe te laten, dan een rechtszaak te voeren.
Helaas zijn rechtszaken tegen de uitbreiding van het landelijke netwerk voor mobiele telefonie meestal duur, langdurig, zenuwslopend, en de uitkomst blijft onzeker. Dat laten onder andere de rechtszaken van Wilma de Jong, ondanks tussentijds succes, tegen een zendmast in de gemeente Berkelland zien en die van de Stichting Stop5GNL tegen de uitrol van 5G.
Samen de gemeente benaderen
Daarom ging een groep bewoners van bungalowpark De Hullen, waaronder de schrijver van dit artikel, op zoek naar een andere weg. Doel was het nog vóór de aanvraag en verlening van een vergunning in gesprek met de gemeente te komen, om de zendmast in overleg op een andere locatie te krijgen en daarmee ook een rechtszaak te voorkomen. Om dit gesprek tot stand te brengen en een sterke positie te hebben, was het de doelstelling zoveel mogelijk buurtbewoners achter onze zaak te scharen en een petitie in te dienen. Tegelijkertijd hebben we op de achtergrond contact gezocht met en steun gekregen van twee gemeenteraadsleden. We hebben in deze context ook besloten om in eerste instantie niet naar de pers te stappen en dat was tot op de dag van vandaag ook niet nodig.
Om zo veel mogelijk handtekeningen voor de petitie te verzamelen, was het nodig om aan andere bewoners van het bungalowpark en omliggende huizen uit te leggen, waarom de elektromagnetische velden (EMV) van zendmasten een mogelijk gezondheidsrisico vormen. Voor de overgrote meerderheid zijn EMV geen onderwerp van interesse. Ze ervaren immers geen klachten en vertrouwen vergaand op de door de Gezondheidsraad gegeven aanbevelingen en de door de overheid genomen beslissingen. Daarom vonden wij het belangrijk om duidelijk te maken dat er naast de overheid, Gezondheidsraad en de ICNIRP (International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection) nog andere instanties en groepen van wetenschappers zijn die andere standpunten innemen, zoals onder meer het IARC (International Agency for Research on Cancer), de onderzoeksgroep van het Ramazzini-Instituut onder leiding van F. Belpoggi, de BioInitiative werkgroep en de onderzoeksgroep van L. Hardell. Zo konden we duidelijk maken dat er geen eensgezindheid bestaat onder wetenschappers en dat nadelige gezondheidseffecten van de EMV van zendmasten niet bij voorbaat kunnen worden uitgesloten. Als er geen wetenschappelijke consensus bestaat en we daarmee niet weten of iets schadelijk is of niet, dan vinden wij dat reden genoeg om het voorzorgprincipe toe te passen. In dit geval betekent dat, de mast zo ver mogelijk van woonhuizen te plaatsen.
Met deze terughoudende zienswijze is het ons gelukt, het standpunt van de overheid voldoende te bekritiseren voor ruim twee derde van de bewoners van het bungalowpark. Zij hebben zich met hun handtekening tegen een zendmast op de beoogde locatie uitgesproken.
Lokale onrust als doorslaggevend argument
In oktober 2021 werden we door de gemeente uitgenodigd voor een gesprek. Het was onze insteek en hoop om de zenders van de KPN in een mast van Vodafone aan de andere kant van het dorp te krijgen, op 2 km afstand van het bungalowpark. Dit hebben we net als in de petitie beschreven onderbouwd met twee hoofdargumenten: (1) een ontbrekende wetenschappelijke consensus op het gebied van EMV en gezondheid en (2) met het aantal mensen dat zich hierover zorgen maakte en onze petitie heeft getekend.
De gemeente heeft in haar reactie uitgelegd op welk gebied haar handen zijn gebonden en waar wel speelruimte bestaat voor de gemeente. De gemeente gaat niet over de kwestie gezondheid, zoals boven al aangeduid. De gemeente heeft ook geen invloed op het zoekgebied voor een nieuw antenne-opstelpunt van de mobiele providers. Dit zoekgebied is afhankelijk van de al bestaande dekking. Om deze reden viel de zendmast aan de andere kant van het dorp bij voorbaat al af. Waar de gemeente wel invloed op heeft bij het verlenen van omgevingsvergunningen is de ruimtelijke ordening (al bestaande masten, hoge gebouwen, kerktorens, gedeeltelijk verborgen tussen bomen etc.). Ook geeft de gemeente aan de zorgen van burgers ernst te nemen, die hier wonen.
In het zoekgebied van KPN waren er 4 mogelijke locaties. De locatie direct naast het bungalowpark was de voorkeurslocatie van de KPN en voldeed ook het beste aan de gemeentelijke eisen voor de ruimtelijke ordening, in dit geval zou de mast gedeeltelijk verborgen zijn tussen bomen.
De reden waarom de gemeente uiteindelijk op ons verzoek voor een plaatsing op een alternatieve locatie is ingegaan en is afgeweken van de voorkeurslocatie, waren de maatschappelijke onrust en de zorgen – met name op het gebied van gezondheid – van de mensen die op het bungalowpark wonen. Dus, het landelijke onderwerp “EMV en gezondheid” wordt een onderwerp voor de gemeente als het zich op lokaal niveau manifesteert in de zorgen van een groot aantal burgers, die van zich laten horen. Vanzelfsprekend hebben we ons tegenover de gemeente voor die locatie uitgesproken die het verst van het bungalowpark weg ligt. Ook wilde de eigenaar van dat perceel de mast zelfs graag hebben, om eraan te kunnen verdienen.
Een sprankje hoop
De les tot nu toe is, dat het noodzakelijk is om zoveel mogelijk medestanders te vinden die willen meehelpen. Van deur tot deur gaan, ons standpunt uit te leggen en handtekeningen te verzamelen vraagt veel tijd, maar bleek een effectieve manier te zijn. Hoe meer mensen hun handtekening onder een petitie zetten, hoe groter de waargenomen onrust en zorgen zijn, die er spelen. Ook zijn contacten met gemeenteraadsleden die willen meedenken en achter de schermen de wethouder en beleidsmedewerkers aanspreken altijd behulpzaam. De landelijke omgeving hier en de lage bevolkingsdichtheid hebben zeker ook gunstig uitgepakt. De vraag is wel in hoeverre dit in een stedelijke omgeving zo mogelijk zou zijn, want daar kan een mast vaak niet verder weg van alle woonhuizen worden gezet. Maar om te weten te komen, of en welke mogelijkheden er zijn, is het wel nodig om in gesprek met de gemeente te komen.
Begin april is de vergunning voor de alternatieve locatie verleend, maar de mast is nog niet gebouwd. Of de gewonnen 500 meter voldoende gaan zijn voor de elektrogevoeligen die op het park wonen, zal de toekomst uitwijzen, maar we zijn er nu wel iets geruster op.
Bijlagen:
Petitie Geen 5G Mast op de Hullen
Handout Geen 5G Mast op de Hullen