Computer/internetverslaving wordt ook wel aangeduid als ‘Internet addiction’, ‘Pathological computer use’ of ‘Internet addiction disorder’. De toestand kan voor een verslaafde heel ontwrichtend uitpakken. In deze blog wordt gespeculeerd over een mogelijk verband tussen computerverslaving en een overgevoeligheid voor elektromagnetische velden (EMV).
Bestaat er de mogelijkheid dat internet- of telefoonverslaafden in hun ‘drang’ de effecten ondergaan van de elektromagnetische velden (EMV) uit beeldscherm van computer of smartphone? Daar zijn wel wat aanwijzingen voor. Elektrogevoelige personen, lijdend aan ‘elektrohypersensitivieit (EHS) gaan doorgaans niet graag met computers of mobiele telefoons om, integendeel. Die apparaten stralen gewoon te veel EMV uit, net als vele andere elektronische apparaten met een beeldscherm dat doen. Deze mensen krijgen er ‘elektrostress’ klachten van. Wie zich bewust is van zijn/haar EHS probleem zal niet gauw internetverslaafd worden, zou je denken. Alhoewel …
Klachtenpatronen bij CIV’ers en EHS’ers zijn elk erg variabel, maar hebben toch zekere overeenkomsten. Omdat het probleem CIV vrijwel uitsluitend door psychologen wordt beschreven, krijgen de fysiologische repercussies van de verslaving relatief weinig aandacht. Maar het is goed om toch eens nader naar de veranderingen in hersenstructuren te kijken (zie onder).
Verschijnselen van elektrostress
Mensen die aan kunstmatige hoogfrequente EMV’s uit draadloze telefoons worden blootgesteld kunnen gezondheidsklachten krijgen: ca. 3% van de bevolking lijdt aan EHS. Veel voorkomende klachten zijn slaap- en concentratieproblemen, hoofdpijn, aandoeningen van het autonome zenuwstelsel, storingen in hormonale en immunologische systemen [1]. Zeer waarschijnlijk heeft een groter deel van de bevolking ook hinder van de velden uit PC’s en de radiofrequente velden in woon/werkomgevingen. In veel gevallen zondert men zich af om aan blootstellingen te ontsnappen en confrontaties met vrienden en collega’s uit de weg te gaan.
Verschijnselen van computer-internetverslaving
Met CIV’ers gaat dat niet veel anders, ook zij trekken zich terug – in hun eigen wereld. Zij lijden vaak aan slaapproblemen, hoofdpijn, eetstoornissen, spier- en andere pijnen. Over internetverslaving is tegenwoordig veel te doen; vooral omdat nog weinig bekend is over de fysische en psychische factoren die ten grondslag liggen aan dit merkwaardige gedrag [2]. De term ‘Addiction to internet’ werd oorspronkelijk door de arts Ivan Goldberg in 1995 bedacht als een satirische grap. Hij nam internetverslaving destijds alleen als ‘model’ voor zijn beschrijving van gok verslaving. Tot op de dag van vandaag weten de onderzoekers nog altijd niet of dit een werkelijk pathologische afwijking is die in de ‘Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5) zou moeten worden opgenomen [3].
Terugkeer naar een ordentelijk leven kost deze ‘addicts’ veel energie en lukt ook zelden geheel. De algemene opvatting is dat de computer/internet gebruiker, gedreven door depressies, karakter of gevoel van achterstelling, ‘vlucht’ uit de echte maatschappij en zich een nieuwe identiteit verschaft in de virtuele wereld van online games. Dat gaat wel ten koste van de cognitieve gezondheid [4].
Typische voorbeelden van internetverslaving zijn: Vaker en langer online zijn dan acceptabel en meer verdiept zijn in een spel dan goed voor hem/haar is. Excessief internetgebruik ontkennen en verhullen voor anderen. Afname van de belangstelling voor normale offline recreatie, zoals sport. Afname van de belangstelling voor zelfverzorging zoals hygiëne, slaap en eten. Sociale terugtrekking uit familie en vrienden, werk en/of school. Voortzetten van internetactiviteiten (games), ondanks negatieve ervaringen, en emotionele, relationele of professionele gevolgen. Of EMV hier de oorzaak zijn van excessief computergebruik is nog de vraag. Maar dat EMV een rol spelen bij de intensivering van het probleem lijkt me waarschijnlijk, gezien de versuffende werking die er het gevolg van is en daardoor het wegvallen van initiatief en daadkracht.
Bovendien, de Engelstalige Wikipedia zegt dat 86% van de verslaafden tevens last heeft van andere gezondheidsproblemen en dat 52% in therapie is voor andere vormen van verslaving. Het probleem zou onderdeel zijn van een meer algemene voorliefde voor het omgaan met technieken; daarvan zijn al sinds het eerste helft van de vorige eeuw voorbeelden.
Sommige kinderen en volwassenen raadplegen hun smartphone wel 60 maal per dag of vaker. Anderen moeten voor het slapen gaan zo nodig nog even chatten of hun mail checken. Slapeloosheid is dan vaak het gevolg. Chronisch slaaptekort maakt en normaal functioneren in de maatschappij onmogelijk.
Gebruikelijke therapieën
Voor EHS geldt dat het meest effectief is de blootstelling aan EMV drastisch te beperken [5]. Een goede gezondheid vergroot het straling-incasseringsvermogen en mogelijkheden voor herstel, maar oppassen blijft geraden. Cognitieve gedragstherapie wordt vaak aanbevolen, maar hulpzoekenden hebben daar zelden baat bij, of ervaren juist een verergering van hun problemen.
Voor CIV geldt dat er geen algemeen aanvaarde therapie is. Er is te veel variatie in oorzaken en uitingen van verslaving. Het simpelweg verbieden van PC gebruik is geen oplossing, want neemt de oorzaak van het gedrag niet weg. In verschillende landen wordt heel verschillend met CIV omgegaan. Meest effectieve therapieën sluiten aan bij de behoeften van een kind. Die behoeften zijn o.a. liefdevolle aandacht voor persoonlijke ontplooiing, het aansluiten bij netwerken, een omgang met dieren, enz. [6]. Dus herstel van sociale geborgenheid is essentieel voor herstel. Van belang is vooral een opvulling van de tijd die beschikbaar komt door het wegvallen van de gebruikelijke dagvulling, d.i. computergaming [7].
Dr. Manfred Spitzer heeft er in zijn boek ‘Digitale dementie’ [8] al op gewezen: computerverslaafden hebben intensieve hulp en begeleiding nodig en kunnen niet meer zelfstandig door het leven. Intussen gaat het om miljoenen slachtoffers en modern neurologisch onderzoek heeft uitgewezen dat de hersenschade vaak zo groot is dat geen herstel meer mogelijk is. In Zuid Korea werden grote aantallen gespecialiseerde klinieken opgericht om dergelijke kinderen op te vangen. In China en andere landen met dergelijke probleemjongeren zijn er ook speciale behandelcentra, maar de behandelwijze is nog niet geoptimaliseerd [8].
Hersenonderzoek met technische beeldvormingstechnieken: Onomkeerbare hersenbeschadiging
Het vermoeden bestond al langer dat er hersenbeschadigingen waren opgetreden bij de ergst verslaafden (dat is wie 10 uur of meer per dag achter de computer zit), naar analogie van personen met gok- of drugsverslaving. Hun ‘zombie-achtige’ gedrag begon op te vallen. Onderzoek met scanners van het type functionele magnetic resonance imaging (fMRI) liet zien dat er sprake is van hersenbeschadiging. Er bleken aanzienlijke verschillen te ontstaan in de omvang van één of meerdere hersenstructuren. Zo waren er in de prefrontale gebieden tekenen van degeneratie van de orbitofrontale cortex, in kernen in andere hersendelen en in de kleine hersenen [9, 10]. De degeneratieverschijnselen waren ernstiger naarmate de personen langer achter hun computer hadden doorgebracht. Deze hersengebieden zijn normaliter verantwoordelijk voor het opslaan van herinneringen, gegevens en ervaringen en het weer terugroepen er van. Ook de besluitvaardigheid wordt van hieruit gereguleerd. Inderdaad kost het proefpersonen, door hun opgelopen hersenbeschadiging, meer moeite dan normaal om naar de ‘echte’ wereld terug te keren. In feite waren de gedragseffecten en hersendegeneraties heel vergelijkbaar met die van drugs- en gokverslaafden. Maar alleen gokverslaving heeft een plaats in de DSM-5 gevonden.
Hoe zit dat met de hersenen van elektrogevoeligen?
De hamvraag is of ernstig elektrogevoelige mensen ook te maken hebben met hersendegeneratie. Het lijkt onwaarschijnlijk, want de mensen die ik ken van de stichting EHS en daarbuiten zijn juist van het (hyper)sensitieve type. Ze hebben klachten, maar zijn ook vaak juist heel communicatief en maatschappijgericht. Het is waarschijnlijk dat zij een algemeen verscherpte afstelling van hun sensorische systemen hebben. We moeten bedenken dat meer dan de helft van hen tevens overgevoelig is voor bepaalde geuren, voedingsmiddelen, laagfrequente geluiden en andere milieufactoren [11]. Hun regelsystemen zullen vast functionele afwijkingen hebben t.o.v. normaal. Maar of dat ook tot uiting komt in structurele verschillen in hersenstructuren is de vraag. Het wordt tijd dat ook beeldvormende scantechnieken als fMRI en CT voor hersenonderzoek worden ingezet om de overgevoeligheidsverschijnselen zo mogelijk een structurele/functionele basis te geven.
Speelt computerverslaving ook een rol bij elektrogevoeligheid?
Elektrogevoeligen zijn soms ook wel een beetje aan de computer verslaafd. Verscheidene personen waar ik mee sprak uitten een evident verlangen naar omgang met de computer. Het is misschien een verslavende omgang met het boeiende technische apparaat, dat men ook goed beheerst. Het is waarschijnlijk zo dat het de laagfrequente velden zijn die hier een rol spelen, want uit computers komen in de regel weinig of geen hoogfrequente velden. De elektronische componenten geven laagfrequente magnetische wisselgelden af. Daarvoor spreekt ook de bevinding dat vergaande veldreductie de ‘verslaving’ aan de PC duidelijk vermindert.
Het is vermeldenswaard dat er in een Californische plaats nabij Santa Barbara, een arts is, dr. Gunnar Heuser, die zich interesseert voor de EHS conditie [12]. Hij is een hersenonderzoeker met internationale reputatie en heeft gewerkt in verscheidene universiteiten in de USA en Europa. Nu, na zijn pensionering, schakelt hij full time over naar definiëring van het EHS verschijnsel en heeft intussen drie elektrogevoelige personen met CT-, fMRI- en PET-scans ‘doorgelicht’. Hij meldt relevante veranderingen in hersenstructuren op het spoor te zijn, maar heeft nog onvoldoende materiaal voor een publicatie. Via een algemene oproep vraagt hij elektrogevoelige personen zich te melden als ze zich als proefpersoon door hem willen laten onderzoeken. Tot zolang blijft het werkelijke mechanisme van computerverslaving onopgehelderd.
Reageren? Stuur een mail.
Verwijzingen
[1] Hugo Schooneveld 2014. Elektrostress Handboek – Leren omgaan met ziekmakende elektromagnetische velden. ISBN 978-90-9027793-6. http://tinyurl.com/oaf2knj
[2] Pontes et al. 2015. Clinical pathology of internet addiction: A review of its conceptualization, preference, neuronal processes, and implications for treatment. Neurosci. Neuroecon. 4: 11-23 (free downloads). http://tinyurl.com/no9lvx5
[3] DSM-5. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Edition (DSM-5®)
[4] Internet addiction disorder. https://en.wikipedia.org/wiki/Internet_addiction_disorder
[5] Schooneveld H, J. van Bijnen en P. van Zuilen (2013) Helpt elektromagnetische veldreductie bij elektrogevoelige personen? http://tinyurl.com/pg7xhch
[6] Horses to the rescue of the Korean internet-addicted teens. http://tinyurl.com/ne9echo
[7] Residential treatment center. https://en.wikipedia.org/wiki/Residential_treatment_center
[8]. Manfred Spitzer 2013. Digitale dementie. Hoe we ons verstand kapot maken. Atlas Contact Amsterdam.
[9] High Wired: Does Addictive Internet Use Restructure the Brain? http://tinyurl.com/pcmzkqm
[10] Microstructure abnormalities in adolescents with internet addiction disorder. http://tinyurl.com/nm86pbz
[11] Schooneveld H en J. Kuiper 2008. Electrohypersensitivity in the Netherlands. A questionnaire survey. http://tinyurl.com/q3zljes
[12] Gunnar Heuser. EMF/EHS doctor. http://emfdoc.com/